Otyłość i cukrzyca mają ścisły związek metaboliczny, a statystyki pokazują, że większość pacjentów z cukrzycą typu 2 zmaga się również z nadmierną masą ciała. Specjaliści uznają nadmiar tkanki tłuszczowej (zwłaszcza w okolicach brzucha) za jeden z głównych czynników ryzyka rozwoju insulinooporności, czyli stanu zaburzającego prawidłowe działanie insuliny. W źródłach medycznych często można spotkać stwierdzenie, że tkanka tłuszczowa wytwarza substancje zapalne oraz hormony (tzw. adipokiny), które pogłębiają problemy metaboliczne i przyczyniają się do rozwoju cukrzycy typu 2.
Otyłość jest przy tym samodzielną chorobą — tak określają ją wiodące organizacje zdrowotne, zwracając uwagę, że może ona nie tylko skracać życie, lecz także pogarszać jego jakość. W świetle wielu badań nadwaga i otyłość mogą spowodować powikłania sercowo-naczyniowe, uszkodzenia nerek i problemy z układem kostno-stawowym. Występowanie zaburzeń glikemii (podwyższonego poziomu cukru) wraz z nadmierną masą ciała dodatkowo nasila te zagrożenia.
Cukrzyca i otyłość tworzą między sobą zależność, którą można określić tzw. błędne koło. Z jednej strony nadmierna ilość tłuszczu w organizmie sprzyja rozwojowi insulinooporności. Z drugiej — już istniejąca cukrzyca może prowadzić do jeszcze większego przyrostu masy ciała, choćby w wyniku stosowania niektórych terapii (jak starsze generacje leków przeciwcukrzycowych).
Najwązniejszy mechanizm polega tutaj na zaburzonej pracy insuliny. Insulina jest hormonem, którego zadaniem jest „otwieranie” komórek mięśni, wątroby czy tkanki tłuszczowej, aby mogły one wykorzystać glukozę (cukier) jako źródło energii. Gdy dochodzi do insulinooporności, organizm nie reaguje na insulinę prawidłowo — powstaje podwyższony poziom cukru we krwi, jednocześnie komórki tkanki tłuszczowej, pod wpływem licznych stanów zapalnych, wydzielają związki dodatkowo nasilające ten proces.
Istotnym problemem jest także to, że wysoki poziom cukru we krwi przyspiesza magazynowanie nadmiaru tłuszczu. Można więc powiedzieć, że cukrzyca typu 2 i otyłość „karmią się nawzajem,” potęgując skutki zdrowotne i utrudniając proces leczenia.
Czy otyłość prowadzi do cukrzycy? Liczne prace naukowe potwierdzają, że nadwaga i otyłość są głównym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi cukrzycy typu 2, bo aż ok. 80% pacjentów z cukrzycą typu 2 ma nadmierną masę ciała. Badania pokazują, że im dłużej trwa otyłość, tym wyższe ryzyko zaburzeń glikemii. Ważną rolę odgrywa także charakterystyka zgromadzonego tłuszczu — otyłość brzuszna (androidalna), zwana też „typem jabłka,” znacznie mocniej wiąże się z rozwojem cukrzycy niż otyłość pośladkowo-udowa (gynoidalna, „typ gruszki”).
Inne czynniki, które w połączeniu z otyłością przyspieszają wystąpienie cukrzycy, to m.in.:
Na etapie tzw. stanu przedcukrzycowego podniesiony cukier we krwi nie daje jeszcze typowych objawów choroby, ale jeśli nie rozpocznie się działań zmierzających do utraty masy ciała i poprawy stylu życia, cukrzyca typu 2 jest wówczas bardzo prawdopodobna.
Zobacz też: Badanie kliniczne otyłość
Badacze wyróżniają kilka typów otyłości w zależności od rozmieszczenia tkanki tłuszczowej:
Według raportów medycznych, otyłość androidalna jest znaczącym czynnikiem w rozwoju hiperglikemii. Zgromadzony w okolicach brzucha tłuszcz wpływa na gospodarkę hormonalną i powoduje chroniczny stan zapalny, co wyraźnie przyczynia się do skoku poziomu cukru we krwi.
Wielu osobom wydaje się, że cukrzyca pojawia się nagle. W praktyce zwykle poprzedzają ją lata, podczas których organizm wysyła sygnały ostrzegawcze. Najczęstsze z nich to:
Te zjawiska określamy mianem stanu przedcukrzycowego. Dołączają się do nich często objawy insulinooporności, takie jak senność po posiłkach, rozregulowany apetyt czy problemy z masą ciała, które szybko wraca po próbach restrykcyjnych diet.
Jeśli w porę zacznie się kontrolować wagę, zmieni jadłospis i wdroży aktywność fizyczną, można nawet cofnąć część metabolicznych zmian i zapobiec pełnoobjawowej cukrzycy. Badania wykazują, że redukcja masy ciała o 5—10% oraz zdrowa dieta obniżają ryzyko choroby nawet o połowę.
Leczenie otyłości u pacjentów z cukrzycą to klucz do poprawy ich zdrowia i życia. Nadmiar kilogramów utrudnia efektywne wyrównanie glikemii, a także zwiększa ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, uszkodzenia nerek czy wystąpienia nadciśnienia. Z tego powodu redukcja masy ciała u osób chorych na cukrzycę staje się często priorytetem w kompleksowej terapii.
Dążenie do mniejszej wagi:
Podczas leczenia pacjentów otyłych z cukrzycą stosuje się nie tylko dietę i ćwiczenia — nierzadko konieczna jest farmakoterapia oparta na lekach, które mogą wspomagać redukcję masy ciała (np. analogi GLP-1, inhibitory SGLT-2, metformina), nie wywołując nadmiernego wzrostu wagi.
Zobacz też: Jak poradzić sobie z otyłością?
Jak walczyć z cukrzycą i otyłością? Skuteczne działania zazwyczaj uwzględniają trzy główne elementy:
Czy otyłość prowadzi do cukrzycy? Wieloaspektowe analizy naukowe dowodzą, że nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza brzusznej, jest jednym z najistotniejszych czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Jednoczesne występowanie otyłości oraz cukrzycy jednocześnie prowadzi do błędnego koła — wysoki poziom cukru sprzyja gromadzeniu się tłuszczu, a z kolei nadmierna masa ciała pogłębia zaburzenia metaboliczne. Najskuteczniejszą metodą ograniczenia tych problemów jest kompleksowe podejście — odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i dobrze dobrana terapia farmakologiczna. Wiele badań wskazuje, że nawet niewielka redukcja masy ciała wpływa korzystnie na poziom glikemii i profil lipidowy, a także obniża ryzyko powikłań. Jedno jest pewne — podjęcie działania w kierunku stabilizacji wagi i lepszej kontroli cukru to inwestycja w zdrowie, którą warto rozpocząć jak najwcześniej.
Skorzystaj z bezpłatnej konsultacji lekarskiej celem poznania szczegółów dot. badania klinicznego
Skorzystaj z wyszukiwarki poniżej, aby sprawdzić aktualną ofertę oraz kryteria kwalifikacji na poszczególne badania i konsultacje.
Poznaj szczegółyWięcej informacji
