Miażdżyca to przewlekła choroba zapalna naczyń tętniczych, która rozwija się na przestrzeni wielu lat, często nie dając żadnych objawów aż do momentu, gdy dochodzi do poważnych incydentów sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, udar mózgu, czy krytyczne niedokrwienie kończyn dolnych. Mechanizm choroby jest złożony i wiąże się z gromadzeniem cholesterolu w ścianach tętnic, co prowadzi do powstawania tzw. blaszek miażdżycowych. Z czasem mogą one znacznie zwężać światło naczynia, zaburzając przepływ krwi, a w skrajnych przypadkach – całkowicie go blokować.
W niniejszym artykule szczegółowo wyjaśniamy, czym jest miażdżyca, jakie są jej przyczyny i objawy, w jaki sposób się ją leczy oraz – co szczególnie ważne – jak skutecznie jej zapobiegać. Dowiesz się także, jak możesz skorzystać z bezpłatnych badań profilaktycznych oraz gdzie zapisać się na badanie kliniczne, jeśli mimo leczenia nadal masz wysoki poziom cholesterolu.
Miażdżyca (arterioskleroza) to proces chorobowy, który prowadzi do degeneracyjnych zmian w obrębie średnich i dużych tętnic. W jego przebiegu dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego w ścianie naczynia, głównie na skutek odkładania się cholesterolu frakcji LDL oraz innych lipidów, które ulegają utlenieniu i inicjują odpowiedź zapalną organizmu. W efekcie formują się blaszki miażdżycowe, składające się z lipidów, komórek piankowatych, włóknika i złogów wapnia. Blaszki te narastają wewnątrz naczynia, powodując postępujące zwężenie światła tętnicy i ograniczenie przepływu krwi do narządów. Na skutek niedotlenienia dochodzi do dysfunkcji tkanek, a w przypadku destabilizacji blaszki – do jej pęknięcia, co skutkuje powstaniem skrzepliny i może doprowadzić do całkowitej niedrożności naczynia.
Zmiany miażdżycowe mogą występować w każdej tętnicy, ale najczęściej lokalizują się w tętnicach wieńcowych, mózgowych, szyjnych, nerkowych i kończyn dolnych. Ich obecność znacznie zwiększa ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych, które są główną przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych.
Powstawanie miażdżycy to efekt długotrwałego działania czynników ryzyka, które uszkadzają śródbłonek – cienką warstwę komórek wyściełającą wnętrze tętnic. Uszkodzenia te sprzyjają przenikaniu lipoprotein LDL do wnętrza ściany naczynia, gdzie ulegają one utlenieniu. W odpowiedzi układ odpornościowy wysyła makrofagi, które pochłaniają LDL, tworząc tzw. komórki piankowate. Te następnie obumierają, przyczyniając się do formowania się blaszki miażdżycowej.
Do najważniejszych czynników ryzyka należą:
Czynniki genetyczne, wiek powyżej 50 roku życia i płeć męska również zwiększają ryzyko rozwoju choroby, choć nie poddają się modyfikacji.
Wczesna miażdżyca przebiega bezobjawowo. Objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy zwężenie światła naczynia osiąga ponad 70%, co prowadzi do istotnego ograniczenia przepływu krwi i niedotlenienia tkanek.
Symptomy różnią się w zależności od lokalizacji zmian:
Leczenie miażdżycy ma na celu zatrzymanie progresji choroby, poprawę perfuzji narządów oraz redukcję ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych. Postępowanie terapeutyczne jest wielotorowe i obejmuje zarówno leczenie farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne.
Podstawą leczenia jest normalizacja poziomu cholesterolu LDL, co osiąga się głównie za pomocą statyn. Dodatkowo wdraża się leki obniżające ciśnienie tętnicze (ACEI, sartany, beta-blokery), leki przeciwpłytkowe (np. kwas acetylosalicylowy) oraz środki regulujące gospodarkę węglowodanową u pacjentów z cukrzycą.
W przypadku znacznego zwężenia tętnic konieczne może być leczenie inwazyjne:
Zabiegi te wykonywane są głównie w przypadku choroby wieńcowej, krytycznego niedokrwienia kończyn oraz w zwężeniu tętnic szyjnych.
Nieodłącznym elementem terapii jest zmiana stylu życia. Pacjenci powinni stosować dietę ubogą w tłuszcze nasycone i trans, bogatą w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby morskie, orzechy i tłuszcze roślinne. Regularna aktywność fizyczna (minimum 150 minut tygodniowo) oraz redukcja masy ciała są kluczowe dla poprawy rokowania.
Miażdżyca prowadzi do poważnych powikłań, które mogą skutkować trwałym inwalidztwem lub śmiercią. Najgroźniejsze z nich to:
Wszystkie te stany wymagają pilnej interwencji medycznej. Właśnie dlatego kluczowe jest wczesne wykrycie choroby i podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych.
Profilaktyka miażdżycy opiera się na modyfikacji stylu życia i eliminacji czynników ryzyka. Największy wpływ na ograniczenie postępu choroby mają:
To jedyny sposób, by skutecznie zapobiec powstawaniu blaszek miażdżycowych i poważnym powikłaniom.
Centrum Medyczne FutureMeds prowadzi akcję promocji zdrowia, w ramach której pacjenci po incydentach sercowo-naczyniowych oraz osoby z cukrzycą typu 2 mogą bezpłatnie wykonać pakiet badań profilaktycznych, obejmujący:
Dodatkowo wykonywane jest oznaczenie poziomu lipoproteiny(a), która może wskazywać na podwyższone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Nie w pełni, ale przy odpowiednim leczeniu i stylu życia możliwe jest zatrzymanie jej postępu i stabilizacja blaszek.
Podstawą jest glukoza, USG doppler, tomografia i koronarografia. Warto także oznaczać lipoproteinę(a).
Nie sama w sobie – dopiero niedokrwienie narządów wywołane przez zwężone naczynia może objawiać się bólem.
Osoby po 50 r.ż., palące, z nadwagą, nadciśnieniem, cukrzycą, wysokim cholesterolem i niską aktywnością fizyczną.
Tak – masa ciała to tylko jeden z czynników. Miażdżyca może rozwijać się mimo szczupłej sylwetki.
Skorzystaj z bezpłatnej konsultacji lekarskiej celem poznania szczegółów dot. badania klinicznego
Skorzystaj z wyszukiwarki poniżej, aby sprawdzić aktualną ofertę oraz kryteria kwalifikacji na poszczególne badania i konsultacje.
Dowiedz się więcejWięcej informacji
